نور ایران

رنگ به عنوان مهمترین نمود ماده، زادة نور است. نوع گیاهان روی زمین تابع نور است. صورت خاک و زمین به نور وابسته است. هرجا در زمین رنگ و روی خاص خود را دارد. منظره های زمین، در نقاط مختلف آن، متفاوتند. امپرسیونیست ها در نقاشی، گروهی از هنرمندان قرن 19 بودند که محیط و منظر را براساس نور تفسیر و ترسیم می کردند. «کلود مونه» در چهار پردة نقاشی از مناره یک کلیسا، یک منظر را در چهار هنگام روز نمایش داد. آنها در آثار خود، شخصیت شیء را برآمده از نور آن تفسیر می کردند. سیمای زمین و شهرهای آن از نور تبعیت می کند. شکل معماری یزد، سایه روشن کوچه های آن، شدت نور در آسمان و زمین ماسه ای کویر از تابش ویژه خورشید در این اقلیم برآمده است. توضیح رابطة میان منظر زمین با نور، در مثال هایی که گفته شد موضوع این نوشته نیست. بلکه به اهمیت نور در صورت بخشی به محیط زمین نظر دارد؛ صورت هایی که در جاهای مختلف، گوناگون اند. زمین، با محوری مایل نسبت به خورشید، بر مداری بیضی شکل به دور آن می چرخد. درنتیجه دریافت نور خورشید در نقاط مختلف زمین متفاوت است. تفاوت های تابش خورشید (نور زمین) به فاصله، زاویه و میزان تابش خورشید به زمین وابسته است. به دلیل موقعیت زمین نسبت به خورشید و نحوة حرکت آن، تفاوت دریافت نور زمین در نقاط مختلف، بسیار زیاد است. پراکندگی خشکی ها در سطح کره زمین و یکنواخت نبودن آن، دگرگونی تابش خورشید بر زمین را افزون می سازد. از این روست که منظر ایرانی، یکه است. هر جای زمین همین وضع را دارد. اما یگانگی منظر ایرانی، دو وصف دارد : اول، متفاوت بودن با دیگر جای ها، دوم، نوع و میزان خاص دریافت نور. تنوع گیاهی ایران، قدیم بودن حضور تمدن ها در این سرزمین، وجود اقلیم های مختلف، همجواری کوه و کویر، رنگ آسمان، جنس خاک، شکل مردمان و رنگ محیط در ایران خصوصیاتی دارد که تنوع و تکامل آن را در جاهای دیگر نمی توان دید. این جمله اگرچه کمی جانبدارانه به نظر می رسد، اما قابل تحقیق است. ایران، سرزمین آسمان آبی، دشت های سبز و خاکی، آب های روان و فضایی شفاف است. اینها از نور ایران برآمده اند. منظره های ایران از خصوصیاتی انحصاری بهره می برند. «نفیسه موسویان» در قاب زیبای خود، روایتی از این منظره مثالی را، که برای ایرانیان آشنا و خاطره انگیز است، به دست داده؛ اگرچه در این عکس همه چیز عادی است، اما به شکلی حیرت آور مملو از نمادها و نمودهایی است که تنها در منظر ایران یافت می شود. درک آن برای ایرانیان معنابخش و برای دیگران لذت آفرین است.